Đề kiểm tra cuối kì 2 Ngữ văn Lớp 12 - Năm học 2021-2022 - Trường THPT Lương Ngọc Quyến (Có hướng dẫn chấm)

Nội dung text: Đề kiểm tra cuối kì 2 Ngữ văn Lớp 12 - Năm học 2021-2022 - Trường THPT Lương Ngọc Quyến (Có hướng dẫn chấm)

1. SỞ GD & ĐT THÁI NGUYÊN ĐỀ KIỂM TRA CUỐI KÌ II NĂM HỌC 2021 - 2022 TRƯỜNG THPT LƯƠNG NGỌC QUYẾN Môn: Ngữ văn lớp 12 (Đề kiểm tra có 02 trang) Thời gian làm bài: 90 phút, không kể thời gian phát đề Họ và tên SBD I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm) Đọc đoạn trích sau: Nhiều người trong chúng ta từ lâu đã quen đối phó với cuộc sống và hoàn cảnh thay vì tự mình hành động. Chúng ta để thái độ của người khác chi phối cảm nhận của mình về bản thân. Để có thể lựa chọn hành động một cách tỉnh táo thay vì đối phó, chúng ta cần có sự suy nghĩ chín chắn. Sẵn sàng chịu trách nhiệm về bản thân, cam kết giữ vững lập trường thay vì phụ thuộc vào ý kiến của người khác là điều góp phần thiết lập nên cái nhìn tổng quát về bản chất của mỗi cá nhân. Đối với nhiều người, có lẽ đây là một bước tiến vĩ đại. Khi quyết định chịu trách nhiệm về bản thân và cố gắng kiểm soát mọi hành động, cảm xúc cho phù hợp với từng hoàn cảnh, chúng ta đã tạo tiền đề cho việc hình thành những mối quan hệ tốt đẹp. Nhiều người sẽ tỏ ra không thích “sự độc lập" mà chúng ta lựa chọn, bởi điều đó đồng nghĩa với việc họ không còn khả năng kiểm soát được hành động của chúng ta nữa. Việc giải phóng bản thân khỏi sự kiểm soát của người khác sẽ có lợi cho cả hai bên. Mỗi lần áp dụng cách cư xử mới này, bạn sẽ cảm nhận được nguồn sức mạnh tiềm ẩn mà bạn chưa từng biết mình đang sở hữu. Hành động thay vì đối phó không chỉ hữu ích trong những cuộc chạm trán gay go. Và việc tự giác chịu trách nhiệm về hành vi của mình là một yêu cầu vô cùng quan trọng. (Trích "Khi ta thay đổi thế giới sẽ đổi thay” - Karen Casey, NXB Tổng hợp TP HCM, 2010, tr.72) Thực hiện các yêu cầu: Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích. Câu 2: Theo tác giả, tại sao Nhiều người sẽ tỏ ra không thích “sự độc lập” mà chúng ta lựa chọn? Câu 3: Anh/Chị hiểu như thế nào về ý kiến: “Việc giải phóng bản thân khỏi sự kiểm soát của người khác có lợi cho cả hai bên” ? Câu 4: Bài học có ý nghĩa mà anh/chị rút ra cho bản thân từ việc đọc đoạn trích trên. II. LÀM VĂN (7,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm) Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 150 chữ) về sự cần thiết của việc tự giác chịu trách nhiệm về hành vi đối với bản thân mỗi người trong cuộc sống. Câu 2 (5,0 điểm) Người đàn bà bỗng chép miệng, con mắt như đang nhìn suốt cả đời mình:
2. - Giá tôi đẻ ít đi, hoặc chúng tôi sắm được một chiếc thuyền rộng hơn, từ ngày cách mạng về đã đỡ đói khổ chứ trước kia vào các vụ bắc, ông trời làm động biển suốt hàng tháng, cả nhà vợ chồng con cái toàn ăn cây xương rồng luộc chấm muối - Lão ta trước hồi bảy nhăm có đi lính ngụy không ? - Tôi bỗng hỏi một câu như lạc đề. - Không chú à, cũng nghèo khổ, túng quẫn đi vì trốn lính - bỗng mụ đỏ mặt - nhưng cái lỗi chính là đám đàn bà ở thuyền đẻ nhiều quá, mà thuyền lại chật. - Vậy sao không lên bờ mà ở - Đẩu hỏi. - Làm nhà trên đất ở một chỗ đâu có thể làm được cái nghề thuyền lưới vó ? Từ ngày cách mạng về, cách mạng đã cấp đất cho nhưng chẳng ai ở, vì không bỏ nghề được ! - Ở trên thuyền có bao giờ lão ta đánh chị không ? - Tôi hỏi. - Bất kể lúc nào thấy khổ quá là lão xách tôi ra đánh, cũng như đàn ông thuyền khác uống rượu Giá mà lão uống rượu thì tôi còn đỡ khổ Sau này con cái lớn lên, tôi mới xin được với lão đưa tôi lên bờ mà đánh - Không thể nào hiểu được, không thể nào hiểu được! - Đẩu và tôi cùng một lúc thốt lên. - Là bởi vì các chú không phải là đàn bà, chưa bao giờ các chú biết như thế nào là nỗi vất vả của người đàn bà trên một chiếc thuyền không có đàn ông - Phải, phải, bây giờ tôi đã hiểu, - bất ngờ Đẩu trút một tiếng thở dài đầy chua chát, - trên thuyền phải có một người đàn ông dù hắn man rợ, tàn bạo ? - Phải - Người đàn bà đáp - Cũng có khi biển động sóng gió chứ chú ? Lát lâu sau mụ lại mới nói tiếp: - Mong các chú cách mạng thông cảm cho, đám đàn bà hàng chài ở thuyền chúng tôi cần phải có người đàn ông để chèo chống khi phong ba, để cùng làm ăn nuôi nấng đặng một sắp con nhà nào cũng trên dưới chục đứa. Ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn cho nên phải gánh lấy cái khổ. Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không thể sống cho mình như ở trên đất được! Mong các chú lượng tình cho cái sự lạc hậu. Các chú đừng bắt tôi bỏ nó ! - Lần đầu tiên trên khuôn mặt xấu xí của mụ chợt ửng sáng lên như một nụ cười - vả lại, ở trên chiếc thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái chúng tôi sống hoà thuận, vui vẻ. - Cả đời chị có một lúc nào thật vui không ?- Đột nhiên tôi hỏi? - Có chứ, chú ! Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no (Trích Chiếc thuyền ngoài xa, Nguyễn Minh Châu, Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2020, tr.75,76) Cảm nhận của anh/chị về nhân vật người đàn bà hàng chài trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét về cách nhìn cuộc sống và con người của nhà văn Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa. Hết Học sinh không được sử dụng tài liệu. Giáo viên coi kiểm tra không giải thích gì thêm.
3. ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM Môn: Ngữ văn lớp 12 Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 3.0 1 Phương thức biểu đạt chính: Phương thức nghị luận. 0,75 Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời chính xác như đáp án: 0,75điểm - Học sinh không trả lời đúng: không cho điểm. 2 Theo tác giả, Nhiều người sẽ tỏ ra không thích “sự độc lập" mà 0,75 chúng ta lựa chọn, bởi điều đó đồng nghĩa với việc họ không còn khả năng kiểm soát được hành động của chúng ta nữa”. Hướng dẫn chấm: - Trả lời như đáp án: 0,75 điểm - Học sinh trả lời sai hoặc không trả lời: 0 điểm 3 Có thể hiểu ý kiến: “Việc giải phóng bản thân khỏi sự kiểm 1,0 soát của người khác có lợi cho cả hai bên” như sau: - Với người bị kiểm soát: “Việc giảỉ phóng bản thân khỏi sự kiểm soát của người khác” sẽ khiến họ chủ động, tự tin phát huy được ưu thế bản thân. - Với người kiểm soát: học được cách tôn trọng người khác, từ đó có được mối quan hệ bình đẳng, hài hòa Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời chính xác như đáp án: 1,0 điểm - Học sinh trả lời được 1 ý: 0,5 điểm - Học sinh trả lời sai hoặc không trả lời: 0 điểm 4 Học sinh rút ra bài học có ý nghĩa đối với bản thân theo gợi ý 0,5 sau: phải có sự độc lập trong suy nghĩ và hành động; tự chịu trách nhiệm về bản thân Hướng dẫn chấm: - Học sinh trình bày thuyết phục: 0,5 điểm - Học sinh trình bày chưa thuyết phục: 0,25 điểm II LÀM VĂN 7.0 1 Viết một đoạn văn về vấn đề: về sự cần thiết của việc tự giác 2,0 chịu trách nhiệm về hành vi đối với bản thân mỗi người trong cuộc sống. a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn 0,25 Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng - phân - hợp, móc xích, song hành. b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: về sự cần thiêt của việc: 0,25 tự giác chịu trách nhiệm về hành vi đối với bản thân mỗi người trong cuộc sống. c. Triển khai vấn đề nghị luận: Học sinh có thể lựa chọn các 0,75 thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ một số ý sau: - Việc tự giác chịu trách nhiệm về hành vi là một biểu hiện của lòng tự trọng, khiến con người trưởng thành hơn, không dựa dẫm vào người khác - Việc tự giác chịu trách nhiệm về hành vi của mỗi con người là cần thiết để cải thiện các mối quan hệ, giúp xã hội phát
4. triển - Để có được sự thành công trong cuộc sống, mỗi người cần phải biết tự giác chịu trách nhiệm về hành vi của mình. Hướng dẫn chấm: - Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, dẫn chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và dẫn chứng: 0,75 điểm. - Lập luận chưa thật chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng nhưng không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không tiêu biểu: 0,5 điểm. - Lập luận không chặt chẽ, thiếu thuyết phục: lí lẽ không xác đáng, không liên quan mật thiết đên vấn đề nghị luận, không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không phù hợp: 0,25 điểm. Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp 0,25 tiếng Việt. Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài làm có quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp. e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có 0,5 cách diễn đạt mới mẻ. Hướng dẫn chấm: Học sinh huy động được kiến thức và trải nghiệm của bản thân để bàn luận về vấn đề nghị luận; có sáng tạo trong viết câu, dựng đoạn. - Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm. - Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,25 điểm. Cảm nhận của anh/chị về nhân vật người đàn bà hàng chài 5,0 trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét về cách nhìn cuộc sống 2 và con người của nhà văn Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa. a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Có đủ mở bài, thân bài, 0,25 kết bài. Mở bài nêu được vấn đề; Thân bài triển khai được vấn đề gồm nhiều ý/đoạn văn; Kết bài khái quát được vấn đề. b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Nhân vật người đàn bà 0,5 hàng chài trong đoạn trích; cách nhìn nhận cuộc sống và con người của nhà văn Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa. Hướng dẫn chấm: - Học sinh xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,5 điểm. - Học sinh xác định chưa đầy đủ vấn đề nghị luận: 0,25 điểm. c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm: Học sinh 3,5 có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng xong cần đảm bảo các yêu cầu sau: * Giới thiệu tác giả, tác phẩm và đoạn trích. 0,5 * Cảm nhận về nhân vật người đàn bà hàng chài trong đoạn 2,0 trích: - Dẫn dắt ngắn gọn câu chuyện và người đàn bà hàng chài đến chỗ xuất hiện đoạn trích. - Đoạn trích là câu chuyện người đàn bà hàng chài kể về cuộc
5. đời mình tại toà án huyện. - Vẻ đẹp tâm hồn của người đàn bà hàng chài qua câu chuyện kể. + Nhẫn nhục, cam chịu + Yêu thương con tha thiết + Vị tha, lạc quan, giàu đức hi sinh + Sắc sảo, thấu trải lẽ đời - Nghệ thuật xây dựng nhân vật: Khắc hoạ nhân vật qua ngoại hình, lời nói, cử chỉ, hành động Hướng dẫn chấm: - Học sinh phân tích đầy đủ, sâu sắc: 2,0 điểm. - Học sinh phân tích chưa đầy đủ hoặc chưa sâu sắc: 1,25 điểm - 1,75 điểm. - Học sinh phân tích chung chung, chưa rõ các biểu hiện: 0,5 điểm - 1,0 điểm. - Học sinh phân tích sơ lược, không rõ các biểu hiện: 0,25 điểm * Đánh giá 0,5 - Người đàn bà hàng chài là người phụ nữ bao dung, vị tha, giàu lòng yêu thương và giàu đức hi sinh - đó cũng là những nét đẹp tiêu biểu cho vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. - Tấm lòng yêu thương con người và nặng trĩu lo âu của tác giả về con người, về cuộc đời. Hướng dẫn chấm: - Học sinh trình bày được 2 ý: 0,5 điểm. - Học sinh trình bày được 1 ý: 0,25 điểm * Cách nhìn cuộc sống và con người của nhà văn Nguyễn 0,5 Minh Châu trong tác phầm Chiếc thuyền ngoài xa: - Khám phá bản chất cuộc sống và con người ở góc độ thế sự bằng cái nhìn đa diện, nhiều chiều. - Có cái nhìn thấu hiểu để phát hiện ra hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người. d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp 0,25 tiếng Việt. Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp. e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có 0,5 cách diễn đạt mới mẻ. Hướng dẫn chấm: Học sinh biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh với các tác phẩm khác để làm nổi bật nét đặc sắc trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc. - Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm. - Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,25 điểm. Tổng 10,00