Đề thi khảo sát chất lượng học kì 1 Ngữ văn Lớp 12 - Năm học 2022-2023 - Sở GD&ĐT Nam Định (Kèm hướng dẫn chấm)

Nội dung text: Đề thi khảo sát chất lượng học kì 1 Ngữ văn Lớp 12 - Năm học 2022-2023 - Sở GD&ĐT Nam Định (Kèm hướng dẫn chấm)

1. SỞ GIÁO D ỤC VÀ ĐÀO T ẠO ĐỀ THI KH ẢO SÁT CH ẤT L ƯỢNG HỌC KÌ I NAM ĐỊNH NĂM H ỌC 2022 – 2023 Môn: Ng ữ v ăn – lớp 12 THPT ĐỀ CHÍNH TH ỨC (Th ời gian làm bài: 120 phút) Đề kh ảo sát g ồm 02 trang. Họ và tên h ọc sinh: Số báo danh: . I. ĐỌC HI ỂU (3,0 điểm) Đọc đoạn trích: Ng ười thành công tin r ằng n ếu ng ười khác đạ t được m ột điều gì đó thì họ c ũng có th ể đạ t được. Lúc c ậu bé Barack Obama còn h ọc ở Indonesia, c ậu có vi ết m ột bài lu ận v ới n ội dung m ột ngày kia c ậu s ẽ tr ở thành T ổng th ống H ợp ch ủng qu ốc Hoa K ỳ. M ọi ng ười, không tr ừ m ột ai, đều nói v ới cậu r ằng đó là m ột ước m ơ hoang đường. Lý do thì rõ nh ư ban ngày: t ất c ả các đờ i T ổng th ống M ỹ tr ước đó đề u là ng ười da tr ắng trong khi c ậu l ại là ng ười da đen [ ] Tuy v ậy, Obama có cách ngh ĩ c ủa ng ười thành công, ông hành động m ột cách điềm t ĩnh nh ưng không h ề ng ạo m ạn để t ừng b ước ti ến vào Nhà Tr ắng. Cu ối cùng, ông đã ghi tên mình vào l ịch s ử bằng vi ệc tr ở thành v ị T ổng th ống da đen đầ u tiên c ủa n ước M ỹ. [ ] Ng ười thành công th ất b ại h ơn ng ười bình th ường g ấp nhi ều l ần, b ởi vì h ọ dám đặ t ra nhi ều mục tiêu h ơn và hành động nhi ều h ơn. Tuy v ậy, cu ối cùng h ọ v ẫn thành công là nh ờ m ỗi khi g ặp th ất bại, h ọ đề u xem đó là bài h ọc kinh nghi ệm. Họ không c ảm th ấy t ồi t ệ và h ọ không b ỏ cu ộc. H ọ ti ếp t ục h ọc h ỏi t ừ nh ững sai l ầm c ủa mình cho đến khi đạ t được thành công m ới thôi. Khi Thomas Edison “th ất b ại” h ơn 9.900 l ần trong n ỗ l ực sáng ch ế ra bóng đèn, ng ười ta h ỏi ông r ằng: “Sao ông th ất b ại nhi ều đế n v ậy mà v ẫn nh ất đị nh không b ỏ cu ộc?”. Ông nói, “Tôi không h ề th ất b ại 9.900 l ần. Tôi phát hi ện ra 9.900 cách không sáng ch ế ra được bóng đèn.” [ ] Ng ười thành công bi ết r ằng t ươ ng lai ph ụ thu ộc vào điều mà h ọ làm ngày hôm nay, trong thì hi ện t ại. M ỗi kho ảnh kh ắc đề u là m ột c ơ h ội mới để t ạo ra t ươ ng lai t ốt đẹ p h ơn. Vì th ế, hãy quên đi nh ững th ất b ại, nh ững v ấp ngã và nh ững ni ềm tin c ũ k ỹ c ủa ngày hôm qua. Hãy b ắt đầ u tin t ưởng vào b ản thân mình và đư a ra nh ững l ựa ch ọn đúng đắ n ngay hôm nay, trong tươ ng lai b ạn s ẽ thu ho ạch được hoa trái c ủa nh ững gì mà b ạn h ết lòng ch ăm bón và vun tr ồng. (Trích Bí quy ết thành công dành cho tu ổi teen , Adam Khoo & Gary Lee, NXB Ph ụ n ữ, 2011, tr. 68-70) Th ực hi ện các yêu c ầu sau: Câu 1. Xác định ph ươ ng th ức bi ểu đạ t chính được s ử d ụng trong đoạn trích. Câu 2. Trong đoạn trích, tác gi ả đã ch ỉ ra nh ững suy ngh ĩ và hành động c ủa ng ười thành công khi gặp th ất b ại là gì? Câu 3. Anh/Ch ị hi ểu nh ư th ế nào v ề con ng ười Thomas Edison qua đoạn tho ại: Người ta h ỏi ông r ằng: “Sao ông th ất b ại nhi ều đế n v ậy mà v ẫn nh ất đị nh không b ỏ cu ộc?”. Ông nói, “Tôi không h ề th ất b ại 9.900 l ần. Tôi phát hi ện ra 9.900 cách không sáng ch ế ra được bóng đèn.”? Câu 4. Nh ận đị nh “Ng ười thành công bi ết r ằng t ươ ng lai ph ụ thu ộc vào điều mà h ọ làm ngày hôm nay, trong thì hi ện t ại” gợi cho anh/ch ị suy ngh ĩ gì? II. LÀM V ĂN (7,0 điểm) Câu 1 ( 2,0 điểm) Từ n ội dung đoạn trích ở ph ần Đọ c hi ểu, hãy vi ết m ột đoạn v ăn (kho ảng 200 ch ữ) trình bày suy ngh ĩ c ủa anh/ch ị v ề s ự c ần thi ết ph ải có ni ềm tin vào chính b ản thân mình trong hành trình tìm ki ếm thành công. Trang 1/2
2. Câu 2 ( 5,0 điểm) Trong bài th ơ Vi ệt B ắc, T ố H ữu vi ết: - Mình đi, có nh ớ nh ững ngày Mưa ngu ồn su ối l ũ, nh ững mây cùng mù Mình v ề, có nh ớ chi ến khu Mi ếng c ơm ch ấm mu ối, m ối thù n ặng vai? Mình v ề, r ừng núi nh ớ ai Trám bùi để r ụng, m ăng mai để già. Mình đi, có nh ớ nh ững nhà Hắt hiu lau xám, đậ m đà lòng son Mình v ề, còn nh ớ núi non Nh ớ khi kháng Nh ật, thu ở còn Vi ệt Minh Mình đi, mình có nh ớ mình Tân Trào, H ồng Thái, mái đình, cây đa1? - Ta v ới mình, mình v ới ta Lòng ta sau tr ước m ặn mà đinh ninh Mình đi, mình l ại nh ớ mình Ngu ồn bao nhiêu n ước ngh ĩa tình b ấy nhiêu (Ng ữ v ăn 12 , T ập một, NXB Giáo d ục Vi ệt Nam, 2016, tr. 110) Anh/Ch ị hãy phân tích đoạn th ơ trên; t ừ đó, nh ận xét về sự tài hoa trong cách s ử d ụng ngôn ng ữ của nhà th ơ T ố H ữu. HẾT 1 Tân Trào, H ồng Thái, mái đình, cây đa: cây đa Tân Trào là n ơi làm l ễ xu ất quân (tháng 12-1944) c ủa Đội Vi ệt Nam tuyên truy ền gi ải phóng quân, ti ền thân c ủa Quân đội nhân dân Vi ệt Nam; đình H ồng Thái là n ơi h ọp Qu ốc dân Đại h ội (tháng 8 – 1945) thành l ập ủy ban Dân t ộc gi ải phóng và phát động cu ộc T ổng kh ởi ngh ĩa giành chính quy ền trong c ả nước. (Tân Trào, H ồng Thái đều thu ộc huy ện S ơn D ươ ng, t ỉnh Tuyên Quang) . Trang 2/2
3. SỞ GIÁO D ỤC VÀ ĐÀO T ẠO THI KH ẢO S ÁT CH ẤT L ƯỢNG H ỌC K Ỳ I NAM ĐỊNH NĂM H ỌC 2022 - 2023 HƯỚNG D ẪN CH ẤM MÔN NG Ữ VĂN – LỚP 12 (H ướng d ẫn ch ấm g ồm: 02 trang). Ph ần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HI ỂU 3,0 1 Ph ươ ng th ức bi ểu đạt chính: Ngh ị lu ận 0,5 2 Tác gi ả đã ch ỉ ra nh ững suy ngh ĩ và hành động c ủa ng ười thành công khi g ặp th ất 0,75 bại là: xem đó là bài h ọc kinh nghi ệm; không c ảm th ấy t ồi t ệ; không b ỏ cu ộc; ti ếp tục h ọc h ỏi t ừ nh ững sai l ầm c ủa mình cho đến khi đạt được thành công. Tr ả lời được 3 ho ặc 4 ý trên cho 0,75 điểm; tr ả lời được 2 ý cho 0,5 điểm; tr ả lời được 1 ý cho 0,25 điểm. 3 Con ng ười Thomas Edison qua đoạn tho ại: 1,0 - Luôn kiên trì, nh ẫn n ại, không bao gi ờ bỏ cu ộc. - Luôn có cách nhìn và t ư duy tích c ực, luôn có ni ềm tin: không có th ất b ại trong cu ộc s ống mà ch ỉ có nh ững bài h ọc kinh nghi ệm để ti ếp t ục tìm ki ếm thành công. Tr ả lời đúng 1 ý cho 0,5 điểm; đúng 2 ý cho 1,0 điểm Học sinh có cách hi ểu và di ễn đạt khác nh ưng thuy ết ph ục vẫn cho điểm t ối đa 4 - Nội dung nh ận định: Thành công trong t ươ ng lai ph ụ thu ộc vào hành động trong 0,75 hi ện t ại. - Bày t ỏ suy ngh ĩ c ủa b ản thân, có th ể theo h ướng: Nh ận định g ợi nh ận th ức về mối quan h ệ sâu s ắc gi ữa hi ện t ại và t ươ ng lai, v ề vai trò quy ết định c ủa hành động trong hi ện t ại với thành công trong t ươ ng lai; bởi v ậy nếu mu ốn thành công, ph ải b ắt đầu hành động ngay trong hi ện t ại Nêu n ội dung nh ận định (có th ể di ễn đạt khác) cho 0,25 điểm; Bày t ỏ suy ngh ĩ đúng h ướng cho 0,5 điểm, bày t ỏ suy ngh ĩ ch ưa th ật đúng h ướng cho 0,25 điểm. II LÀM V ĂN 7,0 1 Vi ết đoạn v ăn về sự cần thi ết ph ải có ni ềm tin vào chính b ản thân mình trong 2,0 hành trình tìm ki ếm thành công. a. Bảo đảm yêu c ầu v ề hình th ức đoạn v ăn 0,25 Thí sinh có th ể trình bày đoạn theo cách di ễn d ịch, quy n ạp, t ổng phân h ợp, móc xích ho ặc song hành. b. Xác định đúng vấn đề ngh ị luận 0,25 Sự cần thi ết ph ải có ni ềm tin vào chính b ản thân mình trong hành trình tìm ki ếm thành công. c. Tri ển khai v ấn đề ngh ị lu ận 1,0 Thí sinh có th ể lựa ch ọn các thao tác l ập lu ận phù h ợp để tri ển khai v ấn đề theo cách khác nhau nh ưng ph ải làm rõ sự cần thi ết phải có ni ềm tin vào chính b ản thân mình trong hành trình tìm ki ếm thành công .Có th ể trình bày theo h ướng sau: - Ni ềm tin vào chính b ản thân mình c ần thi ết để con ng ười dám ước m ơ, hoài bão, dám khám phá và phát tri ển ti ềm n ăng c ủa b ản thân, kích thích s ự sáng t ạo để đạt được nh ững thành t ựu nh ư mong đợi - Ni ềm tin vào chính b ản thân mình c ần thi ết để con ng ười m ạnh m ẽ đối m ặt v ới nh ững ngh ịch c ảnh khó có th ể tránh kh ỏi c ủa cu ộc s ống muôn màu và kh ẳng định mình, h ướng t ới nh ững điều t ốt đẹp trong t ươ ng lai, lan t ỏa ngu ồn n ăng l ượng tích c ực cho cộng đồng d. Chính tả, ng ữ pháp 0,25 Bảo đảm chu ẩn chính t ả, ng ữ pháp ti ếng Vi ệt. e. Sáng t ạo 0,25 Thể hiện suy ngh ĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới m ẻ. 1
4. 2 Phân tích đoạn th ơ; t ừ đó, nh ận xét v ề sự tài hoa trong cách s ử dụng ngôn 5,0 ng ữ của nhà th ơ T ố Hữu. a. B ảo đảm c ấu trúc bài v ăn ngh ị lu ận 0,25 Mở bài nêu được v ấn đề, Thân bài tri ển khai được v ấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề. b. Xác định đúng v ấn đề ngh ị lu ận 0,5 Phân tích đoạn th ơ; nh ận xét v ề sự tài hoa trong cách s ử dụng ngôn ng ữ của nhà th ơ T ố Hữu. c. Tri ển khai v ấn đề ngh ị lu ận thành các lu ận điểm Thí sinh có th ể tri ển khai theo nhi ều cách nh ưng c ần v ận d ụng t ốt các thao tác l ập lu ận, k ết h ợp ch ặt ch ẽ gi ữa lí l ẽ và d ẫn ch ứng; b ảo đảm các yêu cầu sau: * Gi ới thi ệu khái quát v ề tác gi ả Tố Hữu, tác ph ẩm “Vi ệt B ắc”, đoạn trích 0,5 * Phân tích đoạn th ơ - Về nội dung : 2,0 Đoạn th ơ là khúc tình ca v ề ngh ĩa tình cách m ạng, v ề lối s ống ân tình, ân ngh ĩa, th ủy chung đậm nét truy ền th ống; là khúc hát ng ợi ca v ề đất n ước, nhân dân trong ni ềm yêu m ến, tự hào. Điều đó được th ể hi ện qua l ời h ỏi - đáp c ủa ng ười ra đi và ng ười ở lại. + Ng ười ở lại nh ạy c ảm tr ước hoàn c ảnh đổi thay, trong gi ờ phút chia tay c ất lên chu ỗi câu hỏi vừa để kh ẳng định ngh ĩa tình lòng mình, vừa để gợi nh ớ, gợi nh ắc, mong ng ười ra đi đừng lãng quên. Câu h ỏi tái hi ện chu ỗi k ỉ ni ệm về: ++ Những gian lao v ất v ả của nh ững ngày kháng chi ến gắn v ới thiên nhiên Vi ệt Bắc trong nh ững ngày kh ắc nghi ệt; ++ Những con ng ười Vi ệt B ắc nghèo nh ưng luôn đồng cam c ộng kh ổ cùng kháng chi ến, s ống th ủy chung, tình ngh ĩa, s ắt son với cách m ạng; ++ Mảnh đất chi ến khu đã g ắn bó su ốt 15 n ăm thi ết tha, m ặn n ồng ân ngh ĩa, từ ngày đầu gian khó, nơi ấy là cội ngu ồn cách m ạng, là căn c ứ địa v ững ch ắc cho kháng chi ến v ới nh ững s ự ki ện, địa danh song hành cùng l ịch s ử + Ng ười ra đi khẳng định ngh ĩa tình, sự th ủy chung, gắn bó ++ Kh ẳng định s ự gắn bó th ắm thi ết không tách r ời gi ữa ta-mình với trái tim, tấm lòng luôn gi ữ tình c ảm mặn mà, sắt son đinh ninh tr ước sau nh ư m ột; ++ Kh ẳng định nỗi nh ớ luôn đậm sâu và ngh ĩa tình với Vi ệt B ắc, v ới c ội ngu ồn cách m ạng bền ch ặt mãi mãi nh ư n ước trong ngu ồn không bao gi ờ v ơi c ạn - Về ngh ệ thu ật: Sử dụng hi ệu qu ả, sáng t ạo thể th ơ l ục bát - th ể th ơ quen thu ộc 0,5 của dân t ộc, k ết c ấu đối đáp th ường th ấy trong ca dao, dân ca truy ền th ống; gi ọng điệu tâm tình ng ọt ngào; sự tài hoa trong cách xây d ựng lời đối tho ại cũng chính là l ời độc tho ại n ội tâm v ới s ự phân thân c ủa ch ủ th ể tr ữ tình nhà th ơ; cách s ử dụng đại t ừ xưng hô mình – ta , ngh ệ thu ật ti ểu đối, so sánh ng ầm . * Nh ận xét v ề sự tài hoa trong cách s ử dụng ngôn ng ữ của T ố Hữu 0,5 - Tố Hữu sử dụng ngôn ng ữ đậm s ắc thái dân gian: Đại t ừ xưng hô quen thu ộc trong ca dao, dân gian ( mình, mình – ta ) được s ử dụng sáng t ạo, bi ến hóa, tr ở nên đa thanh, đa ngh ĩa; các bi ện pháp tu t ừ nh ư điệp t ừ, điệp ng ữ, so sánh ng ầm, ngh ệ thu ật ti ểu đối được s ử dụng tài tình, phát huy cao độ tính nh ạc phong phú c ủa ti ếng Vi ệt. - Sự tài hoa trong cách s ử dụng ngôn ng ữ của nhà th ơ góp ph ần t ạo nên m ột thi ph ẩm “Vi ệt B ắc” n ồng đượm h ươ ng v ị ca dao, th ể hi ện phong cách ngh ệ thu ật đậm đà tính dân t ộc c ủa ngòi bút T ố Hữu; góp ph ần làm ti ếng Vi ệt thêm giàu có, ý ngh ĩa d. Chính t ả, ng ữ pháp 0,25 Bảo đảm chu ẩn chính t ả, ng ữ pháp ti ếng Vi ệt e. Sáng t ạo 0,5 Th ể hi ện suy ngh ĩ sâu s ắc v ề vấn đề ngh ị lu ận; có cách di ễn đạt m ới m ẻ. 2
5. TỔNG ĐIỂM 10,0 3